සිතන්න, වසංගතයක් පැතිර යනවා. එහි රෝග ලක්ෂණය, කැස්ස, උණ හෝ වේදනාවක් නොවේ. ඒ, නතර කළ නොහැකි, උමතු නර්තනයකි. ඔබව වෙහෙසට පත් කර, හෘදයාබාධයකින් හෝ මරණයෙන් කෙළවර කරන තුරුම, ඔබේ සිරුරට නටන එක නතර කිරීමට නොහැකි වන, බිහිසුණු වසංගතයක්. මෙය, විද්‍යා ප්‍රබන්ධයක් නොව, 1518 වසරේදී, ස්ට්‍රාස්බර්ග් නගරයේ (වර්තමාන ප්‍රංශයේ) සැබෑවටම සිදු වූ, ඉතිහාසයේ අමුතුම වෛද්‍ය අභිරහසකි.
1518 ජූලි මාසයේ එක් උණුසුම් දිනක, ට්‍රොෆියා (Frau Troffea) නම් කාන්තාවක්, කිසිදු සංගීතයක් නොමැතිව, ස්ට්‍රාස්බර්ග් නගරයේ වීදියක, උමතුවෙන් මෙන් නටන්නට පටන් ගත්තාය. ඇය දින ගණනාවක්, විවේකයක් නොමැතිව, නොකා නොබී, නර්තනයේ යෙදුණාය. ඇගේ පවුලේ අය සහ අසල්වැසියන් ඇයව නැවැත්වීමට උත්සාහ කළද, එය අසාර්ථක විය.
කතාවේ බිහිසුණුම කොටස පටන් ගන්නේ එතැන් සිටය. සතියක් ගතවෙද්දී, තවත් 30කට අධික පිරිසක්, ට්‍රොෆියා සමග, මේ උමතු නර්තනයට එක් විය. මාසයක් ඇතුළත, නගරයේ නටමින් සිටි පිරිස 400 ඉක්මවා ගියේය. ඔවුන් සතුටින් නැටූ බවක් පෙනුණේ නැත. ඔවුන්ගේ මුහුණුවල වූයේ වේදනාව සහ මංමුලා සහගත බවයි. ඔවුන් උදව් ඉල්ලා කෑ ගැසුවද, ඔවුන්ගේ සිරුරු, ඔවුන්ට පාලනය කළ නොහැකි බලවේගයකින් මෙන්, දිගටම නර්තනයේ යෙදුණි.
නගරයේ බලධාරීන් සහ වෛද්‍යවරුන් මෙම අද්භූත සංසිද්ධිය හමුවේ අසරණ විය. ඔවුන්, දේව ශාපයක් හෝ ගුප්ත බලවේගයක් පිළිබඳ අදහස බැහැර කර, මෙය “උණුසුම් රුධිරය” (Hot Blood) නමැති ස්වභාවික රෝගී තත්ත්වයක් බවට නිගමනය කළහ.
ඔවුන්ගේ ප්‍රතිකාරය, රෝගයටත් වඩා භයානක විය. ඔවුන්ගේ න්‍යාය වූයේ, රෝගීන්ට, ඔවුන්ගේ සිරුරුවල ඇති “අමතර උණුසුම” නැටුමෙන්ම දහඩිය දමා පිට කරන තුරු, තව තවත් නැටීමට සැලැස්වීමයි. මේ සඳහා, නගරයේ ශාලා දෙකක් විවෘත කළ අතර, වෙළඳපොළක ලී වේදිකාවක් පවා ඉදිකර, නර්තන ශිල්පීන්ට උදව්වක් ලෙස, බෙර වාදකයින් සහ සංගීතඥයින්ව පවා කුලියට ගන්නා ලදී!
මෙම “ප්‍රතිකාරයේ” ප්‍රතිඵලය ඛේදජනක විය. නොනවත්වා නැටීම නිසා, බොහෝ දෙනෙක් අධික වෙහෙස, විජලනය, හෘදයාබාධ සහ අංශභාගය වැනි තත්ත්වයන්ගෙන්, දිනපතාම වීදිවල මිය ඇද වැටෙන්නට වූහ.
අදටත්, මෙම නැටුම් වසංගතයට නිශ්චිත හේතුවක් සොයාගෙන නැත. එහෙත්, ප්‍රධාන න්‍යායන් දෙකක් පවතී.
- Ergot දිලීර විෂවීම: රයි වැනි ධාන්‍යවල වැඩෙන “Ergot” නම් දිලීර වර්ගයක්, එකල පාන් පිටි සමග මිශ්‍ර වන්නට ඇති බවට මතයක් පවතී. මෙම දිලීරයේ ඇති විෂ, මිනිස් සිරුරට ඇතුළු වූ විට, මාංශ පේශිවල ගැස්ම, මායාවන් සහ උමතු හැසිරීම් ඇති කළ හැකිය.
- සමූහ මනෝ ව්‍යාධිය (Mass Hysteria): වඩාත්ම පිළිගත් න්‍යාය මෙයයි. 1518 වසරේදී, ස්ට්‍රාස්බර්ග් නගරයේ ජනතාව, සාගතය, රෝග සහ දරිද්‍රතාවය නිසා, දැඩි මානසික පීඩනයකින් ජීවත් වූහ. ට්‍රොෆියාගේ අසාමාන්‍ය හැසිරීම, එම පීඩනයෙන් මිරිකී සිටි ජනතාවගේ යටි සිතට බලපෑම් කර, එය සමාජය පුරා බෝවන, සමූහ මානසික ව්‍යාකූලතාවයක් බවට පත් වන්නට ඇත.
හේතුව කුමක් වුවත්, 1518 නැටුම් වසංගතය, ඉතිහාසයේ ලියැවුණු අතිශය බිහිසුණු සහ අද්භූත පරිච්ඡේදයකි. එය, මිනිස් මනස සහ සිරුර කෙතරම් සංකීර්ණ සහ බිඳෙනසුලුද යන්නට කදිම උදාහරණයකි.
